Το ντεκόρ είναι ίδιο σε εκατοντάδες, χιλιάδες «θέατρα» στην ελληνική ύπαιθρο: αυλή ή κήπος ή χωράφι, σούβλα με αμνό να ψήνεται στην κόλαση των αμνών, κρασιά και άλλα ποτά, και νεοέλληνες τρώνε, πίνουν και χορεύουν δημοτικά και σκυλάδικα που ακούγονται παραμορφωμένα από δυνατά μεγάφωνα. Γελοιογραφία των λαϊκών τελετουργιών του εαρινού Πάσχα που ήταν η «εορτή των εορτών και η πανήγυρις των πανηγύρεων».

Γύρω γύρω αυτοκίνητα πολυτελείας και ημιπολυτελείας λάμπουν στο φως της Λαμπρής, φετίχ και σύμβολα μαζί μιας άλλης,……μυστικής και σκοτεινής, τελετουργίας που κρατά όλο τον χρόνο και δοξάζει τα λογής λογής σύγχρονα είδωλα. Στο υπαίθριο ντεκόρ του Πάσχα, μαζί με τα αρνιά, σουβλίζεται σήμερα και η παράδοση, αφού τίποτε σχεδόν από το περιεχόμενό της δεν επιχωριάζει στις κεφαλές των γλεντιστών και των γλεντιστριών. Οσο για το θρησκευτικό συναίσθημα, είναι κι αυτό ντεκόρ, για να μην πούμε τίποτα χειρότερο, σαν κι αυτά που έλεγε πριν από ενάμιση αιώνα περίπου ο (αφορεσμένος) Ανδρέας Λασκαράτος: «Η Μεγάλη Βδομάδα είναι η ύστερη και φέρνει του χριστιανού τα μεγαλύτερα ξεφαντώματα. Νιπιτάφχοι (επιτάφιοι), αναστάσεις, ακολουθίες και λιτανείες είναι πράματα που τούτην την εβδομάδα τόνε φανατίζουνε. Συγχρόνως η ξεροφαγία και αρμυροφαγία του ανάβουν το αίμα, του αδυνατίζουν το νου και του παροξύνουνε το δεισιδαιμονικό μίσος, και η βαθύτερη αμάθεια των παπάδων συντείνει εις τούτο το αντίχριστο αποτέλεσμα. (...) Ο χριστιανός λοιπόν χαίρεται τη θέση του, μα η χαρά του δεν είναι χριστιανική, επειδή η καρδιά του είναι κούφια από το ευαγγελικό αίσθημα της αγάπης, η δε χαρά του είναι χαρά άγρια και βαμμένη από μίσος οπού τόνε τυφλώνει εναντίον εις εκείνους οπού δεν έχουνε τη θρησκεία του. (...). Οι διεφθαρμένοι τούτοι χριστιανοί, οι οποίοι διατηρούν ακόμη το όνομα χριστιανοί, ουσιωδώς όμως είναι ειδωλολάτρες, έχουν ένα είδωλο ξύλινο το οποίο λατρεύουνε και κάθε Μεγάλη Παρασκευή το σταυρώνουνε...».

Και την Κυριακή χορεύουνε πιωμένοι δίπλα στον οβελία, όσοι εννοείται δεν είναι ημιθανείς από την πολυφαγία (κάθε χρόνο το Πάσχα μεταφέρονται ουκ ολίγοι αναίσθητοι στα νοσοκομεία για να τους αδειάσουν οι γιατροί τα στομάχια από τις σάρκες των προβάτων κι από το οινόπνευμα). Ο ευτελισμός στην πράξη της λαμπρής παραδοσιακής λαϊκής τελετουργίας είναι καταφανής. Η γιορτή δεν είναι πια παρά ένα, κοινού τύπου, πανηγύρι με πολλά στοιχεία σκυλάδικου επαρχιακής πόλης. Και οι χοροί καλά κρατούν. Το Πάσχα χορεύονται εθνικοί χοροί δίπλα στον εθνικό επίσης οβελία. Λέγοντας, βέβαια, «εθνικοί χοροί», οι πιο πολλοί από μας φαντάζονται περίπου τις χορογραφίες που παρουσιάζουν τα διάφορα χορευτικά συγκροτήματα που κάνουν παραστάσεις για ημεδαπούς και αλλοδαπούς τουρίστες. Ιδιαιτέρως μάλιστα για τους κυριότερους και αντιπροσωπευτικότερους χορούς, όπως ο καλαματιανός, ο τσάμικος, ο μπάλλος κ.ά., επικρατεί η ιδέα ότι τα σχήματα, τα βήματα, οι στάσεις, τα μοτίβα αποτελούν γνήσια προϊόντα της λαϊκής έκφρασης μιας εποχής, που έφθασαν με την παράδοση (από σώμα σε σώμα) μέχρι τις μέρες μας. Μπα, ούτε έτσι είναι ούτε έτσι ήταν ποτέ. Οι φορείς καλλιέργειας και διάδοσης των παραδοσιακών χορών από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής τους, στις αρχές του 20ού αιώνα δεν στράφηκαν προς τις φυσικές πηγές του παραδοσιακού χορού, δηλαδή στον λαό. Φαίνεται ότι όχι μόνο ο πραγματικός λαϊκός χορός δεν χρησίμευσε ως πηγή ή ως βάση, αλλά αντίθετα πως περιφρονήθηκε κιόλας ως «ακατέργαστος», σχεδόν ως βαρβαρώδης, αφού δεν παρέπεμπε ή δεν θύμιζε κάτι από την... αρχαία Ελλάδα. Ο χορός είναι εκτός από σχήμα και ουσία. Στην εποχή μας (κι όχι μόνο στο πασχαλινό γλέντι) σπανίως διατηρεί τόσο το σχήμα όσο και την πραγματική ουσία. Είτε στις πλατείες των πανηγυριών είτε στις πίστες του life style, συχνά κυριαρχούν οι πηθικισμοί, τα σχέδια και τα κουνήματα των ορχηστήρων του άστεως που δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε αληθινά παραδοσιακό. Αλλά και τα 6.000 χορευτικά συγκροτήματα των διαφόρων «μορφωτικών», «πολιτιστικών», «πνευματικών» κ.ά. φορέων συναγωνίζονται κατά κύριο λόγο εις το πεδίο της γραφικότητας και της μουσειακής αναπαράστασης. Oι χοροί των ελλήνων ακολουθούν ένα εκκρεμές που πηγαινοέρχεται από την καρικατούρα στον φολκλορισμό. Και έτσι θα γίνεται όσον καιρό θ’ αφήνουμε την ποιότητα της κληρονομιάς μας εκτός της ζωντανής ύλης που περιέχουμε ο καθένας από μας και όλοι μαζί.

Προσοχή λοιπόν στα άλματα, στα βυθίσματα και στα εναέρια ή επίγεια στριφογυρίσματα των βαρβάτων φουστανελάδων που εμφανίζονται όχι μόνο το Πάσχα πλάι στα ψητά αρνιά, αλλά και στην εθνική τηλεόραση, στα φεστιβάλ και στις άλλες περιστάσεις. Προσοχή στις «Tαναγραίες» του Kολωνακίου και σε κάθε λογής νεαρές, γραίες και γραφικούς λεβέντες που θέτουν σε κίνηση παραδοσιακές ενδυμασίες. Οι γυμναστικές τους επιδείξεις μάλλον πρέπει να μας γεμίζουν αιδώ και περισυλλογή, παρά υπερηφάνεια και πατριωτισμό. Διότι η παράδοση δεν έχει καμιά αξία όταν στηρίζεται στην αναπαράσταση και όχι στην καθημερινή και δίχως επιτήδευση ζωή. Εάν το κληροδότημα έχει ανάγκη επεξήγησης, τότε είναι καλύτερα να μην υπάρχει.

Από την εφημερίδα «Το Ποντίκι» 5 Απριλίου 2007