Όπως στη ζωή μας όλη, έτσι και στη δημοτική μας ποίηση και στη Λαογραφία γενικά, βαθιές είναι οι ρίζες που παντού απλώνει ο αρχαίος κόσμος όλος και πρώτα απ’ όλα η αρχαία Μυθολογία, η χαρακτηριστικότερη εκδήλωση του κόσμου εκείνου. Μήπως τάχα οι αρχαίοι θεοί εμίσεψαν; Κι’ αυτοί ζούν παντοτινά ανάμεσα μας, στα βουνά μας, στα λαγκάδια μας, στα ακρογιάλια μας. Άλλαξαν μονάχα μορφές κι ονόματα. Μήπως τάχα την Παναγία Παρθένα δεν λάτρεψαν οι πατέρες μας στους παλιούς ναούς της Παρθένου Αθηνάς και στον ίδιο τον Παρθενώνα μέσα; Και ο αρματοδρόμος νεανίας, ο Απόλλωνας, μήπως δεν ζεί, ενσαρκωμένος αλλά με λευκά γένεια τώρα, στον αρματοδρόμο γέροντα τον προφήτη Ηλία, που με φωτιές γιορτάζεται ακόμα, σαν ειδωλολατρικά, στις κορφές των βουνών μας;

Εκτός όμως από τη Μυθολογία και τη Φύση στην άγραφτη Λογοτεχνία μας και μάλιστα στα λαϊκά τραγούδια, καθρεφτίζονται σαν σε καθαρό κρύσταλλο, οι στοχασμοί, οι πόθοι, ο ψυχικός κι’ ο ηθικός κόσμος και τα αισθήματα τα ευγενικά και πλούσια της Ελληνικής Φυλής που μένουν αμετάβλητα κι’ ασάλευτα γνωρίσματα του εθνικού χαρακτήρα μέσα στους αιώνες.

Το τραγούδι το πρωτοπλάθει ο ανώνυμος λαϊκός ποιητής εκφράζοντας μ’ αυτό είτε κάποια ιδέα που στοχάσθηκε είτε κάτι που γέννησε η φαντασία του είτε θέλοντας να εκφράσει συγκαιρινό αίσθημα και τον ομαδικό στοχασμό των συντοπιτών του για κάποιο σημαντικό περιστατικό που έγινε στο τόπο, θανή τρανού ανθρώπου ή όμορφης κόρης ή νέου ή κάποια τραγική ή ερωτική ιστορία, που είχε αντίλαλο γύρω κι έφερε αναταραχή.

Λέγοντας λαϊκό τραγούδι, εννοούμε ποίημα και μελωδία μαζί. Γιατί ο ποιητής των στίχων πλάθει το τραγούδι του, ποίημα μαζί και σκοπό, συνταιριαστά και σύγκαιρα, δηλαδή ταιριάζει τους στίχους του σε γνωστή μελωδία άλλου τραγουδιού ή πλάθει καινούργιο σκοπό. Από τον πρώτο που έβγαλε το τραγούδι και που είναι πολλές φορές στιχουργός ή μοιρολογητής του χωριού, το παίρνουν οι τραγουδιστές του χωριού και το ξανατραγουδάνε. Ύστερα το παίζουν στις γιορτές, στους γάμους και στα πανηγύρια οι βιολιτζήδες και οι κλαριτζήδες κι έτσι φέρνει το γύρο σε κοντινά ή μακρινότερα χωριά και σε πολιτείες.

Έτσι το τραγούδι, βγαίνοντας από το σπλάχνο του λαού, παιδί του πνευματικό, ξέσπασμα της ψυχής του, με του λαού το στόμα πλάθεται και ξαναπλάθεται και για τούτο μένει ζωντανό πάντα κι απρόσωπο. Όμοια γίνεται κάθε δημιουργία του άφαντου λαϊκού συνθέτη και των άλλων μνημείων του Λαϊκού Λόγου, των παραμυθιών, παραδόσεων, αινιγμάτων, παροιμιών κλπ. που, από προσωπικά πλάσματα του στοχασμού, με χρόνια και καιρούς γίνονται παράδοση για όλους. Εξαίρεση παρουσιάζουν μονάχα τα κλέφτικα τραγούδια, που τα περισσότερα τα δημιουργούσαν και τα πρωτοτραγουδούσαν οι ίδιοι οι κλέφτες, διαλαλώντας έτσι μεγαλόστομα τη κλέφτικη ζωή και τα ηρωικά κατορθώματα του καπετάνιου τους ή του συντρόφου τους.

Με το πέρασμα πάλι του καιρού και τις στοματικές μεταφορές σε μακρινότερα μέρη, γίνονται σε πολλά τραγούδια ριζικότερες αλλοιώσεις, γιατί το κάθε ξενοφερμένο τραγούδι μεταπλάθεται και προσαρμόζεται στο ψυχικό κλίμα του νέου τόπου, που βάζει τη σφραγίδα του πάνω του. Και είναι τούτο φυσικό, γιατί, περνώντας από στόμα σε στόμα, το μνημονικό δεν το παρακολουθεί. Αλλά γίνεται και κάτι άλλο, οι συλλαβές του κι οι φθόγγοι του και το τυπικό των λέξεων προσαρμόζονται αναγκαστικά στη φωνητική και τη φθογγολογία του νεόυ τόπου, αλλά και οι λέξεις αλλάζουν.

Όλα τα παραπάνω είναι σκέψεις και ανησυχίες συνάμα, εν όψει μάλιστα του Αυγούστου που είναι μήνας γεμάτος «πολιτιστικές εκδηλώσεις» αμφιβόλου ποιότητας που τείνουν να καθιερωθούν ως η παράδοση μας. Πολλά τα πανηγύρια στην Αρκαδία και στην Ελλάδα γενικότερα που δυστυχώς ξεφεύγουν από το κοινώς αποδεκτό. Που όμως δίνουν στις μάζες τον ευδαιμονισμό, το λίκνισμα της μέσης υπό τους ήχους του oriental, την πεποίθηση των πολλών ότι η παράδοση συνεχίζεται.   

Α.Κ.Β