|
Το Γεωργακοπούλειο Πνευματικό Ίδρυμα στις 31-1-2009 στο Ράφτη Ηραίας – Αρκαδίας τίμησε:
--Τον σεβασμιότατο Μητροπολίτη Γόρτυνας και Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ιερεμία.
--Τον καθηγητή Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Δημήτριον Πλουμίδην.
--Την εκπαιδευτικόν κα. Γεωργία Τζίφα.
--Τον Ηραιάτη καπετάν Νικόλα Ι. Κωστάρα σε αναγνώριση της μεγάλης του προσφοράς στην ιστορική ανάδειξη του τόπου του (Αρκαδία).
Μετά την τιμητική προσφώνηση του Δημητρίου Γεωργακόπουλου, του Προέδρου του Ιδρύματος, ακολούθησε η ομιλία του καπετάν Νικόλα Ι. Κωστάρα για τη διαχρονικότητα της Ηραίας.
Τιμή στον Καπετάνιο και η διαχρονικότητα της Ηραίας
 Νιώθω μια ηθική ικανοποίηση για την τιμή που μου κάνει το Γεωργακοπούλειο Πνευματικό Ίδρυμα, γιατί δεν τιμάτε τον καπετάνιο αλλά με το πνευματικό του έργο τιμάται η Ηραία και γενικότερα η Αρκαδία, που νοσταλγούσα από τους μακρινούς ωκεανούς και τώρα αγκυροβολημένος στο Μαρούσι εκπέμπω στους ωκεανούς της αδιαφορίας και προβάλλω την ανθρωπιά, τον ηρωισμό και την ελληνική παράδοση, σ’ ένα ραγισμένο κόσμο που γυρεύει τον προσανατολισμό του.
Όπως τονίζει ο καθηγητής Διονύσης Μαγκλιβέρας: στην Ελλάδα για να ακούσεις τον καλό τον λόγο πρέπει να πεθάνεις. Κανένας δεν αγιάζει στον τόπο του. Άλλωστε στον τόπο μας τα πνευματικά αναστήματα βαδίζουν αντιστρόφως ανάλογα με τις υλικές απολαβές.
Είναι λυπηρό να υποτιμούνται και να περιθωριοποιούνται αξιόλογοι δημιουργοί με αντιστροφή της πυραμίδας των αξιών, στη σύγχρονη αλλοτριωμένη καταναλωτική κοινωνία που υποτιμάται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Δεν χάνουν όμως την αξία τους γιατί όπως τονίζει ο κινέζος Λάο Τσε «Ο άξιος τελειώνει το έργο του χωρίς να γυρεύει αναγνώριση και επειδή δεν γυρεύει αναγνώριση, το έργο του δεν χάνει την αξία του» καθότι όπως αναφέρει ο Ι. Καποδίστριας «δεν ζει ο άνθρωπος το έργο του ζει».
Όταν μου έγινε η πρόταση τιμής δίστασα και απάντησα ότι το ίδρυμα θα πρέπει να τιμήσουμε για την αθόρυβη πολύπλευρη ανθρωποκοινωνική προσφορά στα υποβαθμισμένα χωριά της Ηραίας, γιατί προσπαθεί να ενισχύσει τους εναπομείναντες θεματοφύλακες των χωριών μας σαν να τους λέγει : μείνετε στον τόπο σας και κρατείστε τις παραδόσεις για να τις γνωρίσουν οι νεώτερες καταβολάδες, να μην μείνουν ανιστόρητοι, να μάθουν από που ριζοκρατούν, από αυτή την λεβεντομάνα Ηραία, που είναι η παράδοση και η ιστορία του τόπου, δίνοντας πνεύμα και ζωή στο άψυχο τοπίο για τη συνέχεια αυτής της βαθύρριζης διαχρονικής Ηραιάτιδας χώρας.
Σ’ αυτό ξεχωρίζει το Ίδρυμα γιατί κοντά στο φιλανθρωπικό του έργο έχει στο πρόγραμμα του να τιμά και δημιουργίες του τόπου εν ζωή έχοντας υπ’ όψιν τη ρήση του Περικλή «όπου προβάλλονται βραβεία αρετής εκεί αναδείχνονται και άριστοι πολίτες».
Επίσης να δείξουν στους νέους ότι υπάρχουν ακόμα δημιουργοί που τιμούν τον τόπο μας για να τους μιμηθούν για να κρατηθούν οι ρίζες του πολιτισμού μας. Ο χώρος που ζούμε είναι ένας χώρος ιδιαίτερα ευνοημένος από τη φύση και η ανθρώπινη ρίζα, η ρίζα μας, την έχει εκθρέψει αυτός ο χώρος. Γιατί η Ηραιάτιδα χώρα έχει μια μακραίωνη διαχρονική ιστορία.
Το κράτος των Ηραιατών δέσποζε στην κοιλάδα του Αλφειού και ήταν ένας σημαντικός κόμβος όπου περνούσε η Ε’ Μυκηναϊκή οδός, που ξεκινούσε από το Άργος και κατευθυνόταν προς την Ηραία για την κοίτη του Αλφειού.
Αυτόν τον δρόμο ακολούθησε και ο περιηγητής Παυσανίας (2ος μ.Χ.) από την Ολυμπία – Ηραία – Μελαινές – Μυκηναϊκοί τάφοι – Βρένθη – Γόρτυνα – Μεγάλη Πόλη. Ένα δρόμο που αργότερα ονομάστηκε Ρωμαϊκός Δρόμος. (Tabula peutigeriana). Αυτός ο δρόμος ήταν ο σύνδεσμος των αθλητικών αγώνων που ετελούντο στην Ολυμπία και στο Λύκαιο. “Γόρτυνα, Ηραίαν τε πολυδρύμους τε Μελαινές” (Ριανός 3ος π.Χ. αι.).
Ξεχάστηκε αυτός ο ιστορικός δρόμος με τους αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους, μια ιστορική διαδρομή, η οποία χάνεται στα βάθη των αιώνων. Χρειαζόμαστε το φως της ιστορίας, γιατί είναι η καταγραφή του πολιτισμού μας, που δεν πρέπει να την παραδώσουμε στην λησμονιά.
Για σκεφτείτε ότι ένα χρυσό κύπελο πρωτοελλαδικό (2600- 1800 π.Χ.) από την Ηραία βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Ενώ στο Μουσείο του Βερολίνου βρίσκεται ένα Ηραιάτικο αγγείο που δείχνει τον πλούτο της εποχής (2000 π.Χ.).
Ακόμη στο Βρετανικό Μουσείο βρίσκεται μία χάλκινη εγχάρακτη πλάκα από το ιερό της Ολυμπίας με το κείμενο της Εκατονταετούς συνθήκης συμμαχίας μεταξύ Ηραίας και Ήλιδος.
Αυτή η εκατοντάχρονη συνθήκη που πέτυχαν οι Ηραιάτες με τους Ηλείους το 572 π.Χ. (στην εποχή του Σόλωνα ) ήταν μια συμμαχία που στέριωσε τη δύναμη του κράτους των Ηραιατών ώστε “κατέστη επί μακρόν χρόνον το κέντρο της Αρκαδικής Ομοσπονδίας (του Κοινού των Αρκάδων) αφού και τα πρώτα Αρκαδικά κοινά νομίσματα εν Ηραία εκόπησαν (550 π.Χ.)”. Όπως τονίζει ο αείμνηστος Γεώργιος Καρβελάς.
Ήσαν τα δεύτερα σε κυκλοφορία μετά τα Κορινθιακά .Αρκετά νομίσματα ανευρέθησαν κατά τις ανασκαφές το 1930 στην Ηραία από τον καθηγητή Αλέξανδρο Φιλαδελφέα. Αυτά τα ευρήματα απηχούν την ύπαρξη σπουδαίας περιοχής και μεγάλου πολιτισμού, καθότι η Αρχαία Ηραία ήταν ένα σταυροδρόμι, ένας σημαντικός κόμβος επικοινωνίας την εποχή εκείνη “που υποδηλοί περίοδο ευδαιμονίας”.
Περίλαμπροι ναοί και εγκαταστάσεις λουτρών στόλιζαν την πρωτεύουσα της Ηραιάτιδας χώρας. Ο μητροπολιτικός ναός της θεάς Ήρας εδέσποζε στην περιοχή. Όπως και του θεού Διονύσου αφού δύο περίλαμπροι ναοί είχαν εγερθεί , ο ένας με την επωνυμία Πολίτης και ο άλλος Αυξίτης. Επίσης αξιόλογος ναός προς τιμήν του επιχώριου θεού των Αρκάδων, του τραγοπόδαρου Πάνα ενώ υπήρχε και η λατρεία του Ασκληπιού στα ιαματικά λουτρά. Ακόμα και τον Αλφειό είχαν θεοποιήσει για τις θεραπευτικές ιδιότητες “Αλφειός κέκληται δια τους αλφούς ιάσθαι”. Στο μουσείο της Ολυμπίας υπήρχε το άγαλμα του Αλφειού και της Αρέθουσας που στόλιζε το αέτωμα του περίλαμπρου ναού του Δία. Κάθε χρόνο περί τα τέλη Μαρτίου τιμούσαν και λάτρευαν τον Αλφειό ενώ οι ιερείς ζύμωναν την τέφραν από τα ιερά σφάγια με νερό του Αλφειού και με αυτό τον πηλό άλειφαν τους αλφούς, «θεία ρείθρα» ιαματικά της λέπρας.
Σήμερα ο Αλφειός εκπέμπει sos από τα εκχυνόμενα μολυσμένα απόβλητα.
Τότε σ’ αυτές τις όχθες του Αλφειού εγυμνάζοντο οι Ηραιάτες αθλητές που τίμησαν την Ηραιάτιδα χώρα στον ολυμπιακό στίβο, με πρώτον τον Δαμάρετο τον ολυμπιονίκην που ξεπέρασε όλους σε δόξα και απέσπασε ολυμπιακή νίκη στο αγώνισμα του οπλιτοδρόμου. Στην 65η και 66η ολυμπιάδα (520 και 516 π.Χ.). Η δόξα του απλώθηκε παντού και η Ηραία υπερηφανευόταν για τους ολυμπιονίκες του αφού τον μιμήθηκαν και άλλοι δέκα ηραιάτες ολυμπιονίκες από τους διασωθέντες αδριάντες που βρίσκονταν στην Ολυμπία και τιμούσαν την Αρχαία Ηραία και μαρτυρούσαν την αξιοσύνη και την πρωτοπορία όχι στον πόλεμο αλλά στον ειρηνικό στίβο του αθλητισμού , «στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι των ευγενών αγώνων». Οι αθλητές δεν αγωνίζονταν για τα χρήματα, αλλά για αγώνες αρετής. Όχι χρηματίτες αλλά στεφανίτες, με ένα στεφάνι, φτιαγμένο από κλαδί αγριελιάς.
Κι όμως είχε ξεχαστεί ο μεγάλος Ηραιάτης ολυμπιονίκης της οπλιτοδρομίας Δαμάρετος. Μετά δυόμιση χιλιάδες χρόνια οι σύγχρονοι Ηραιάτες χάραξαν σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα και επιτύμβια στήλη το όνομα του Ηραιάτη ολυμπιονίκη της οπλιτοδρομίας Δαμάρετου και στις 18-2-2002 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του σε πανηγυρική εκδήλωση στον Αγιάννη Ηραίας. Είναι η προκαταθήκη της Ηραίας. Οι δε αθλητές να τον μιμηθούν και να τιμηθούν στις σύγχρονες Ολυμπιάδες. Έχουμε ανάγκη να διαποτίσουμε τις νίκες μας με τα ολυμπιακά ιδεώδη της ειρήνης και της συμφιλίωσης των λαών.
Αυτά για την Αρχαία Ηραία. Αλλά πρέπει να σκαλίσουμε τις ρίζες μας και να ξεθάψουμε τους θησαυρούς της κληρονομιάς μας και να δώσουμε πνοή σ’ ένα κόσμο που δεν πρέπει να χαθεί. Να γνωρίσουν τα παιδιά μας την ξεχασμένη Λιοδώρα, γιατί η Λιοδώρα είναι η συνέχεια της Ηραιάτιδας χώρας. Κατά τον αείμνηστο ιστορικό Τάσο Γριτσόπουλο «Το όνομα αυτής η Λιοδώρα το οφείλει κατά της προταθείσας ετυμολογίας τον μυθικόν άρχοντα του τόπου ονομαζόμενον Ηλιόδωρον ή Λεόδωρον – κατ’ άλλους έχει σχέσιν προς την Ήραν, δίδουσα δώρα, Ηροδώρα κληθείσα αρχικώς». Δηλαδή η Λιοδώρα πήρε την ονομασία της από τον γαιοκτήμονα φεουδάρχη Λεόδωρο, ο οποίος είχε κτίσει φρούριο επάνω στην Ακρόπολη του Παλαιοκάστρου για να ελέγχει την περιοχή, ενώ οι γέροντες στην Ηραία διηγούνταν ότι κατώκει στην Παναγιά της Ηραίας εν μέσω των χωριών Μπέτσι και Καλυβίων. Για την επωνυμία της Λιοδώρας διαφωνεί ο αείμνηστος Ι. Πισιμίσης και τονίζει ότι η λέξη είναι σλαβική και σημαίνει όπου κάνει πολύ ζέστη.
Στα χρονικά του Μορέως αναφέρεται το πέρασμα από την Λιοδώρα, το κάψιμο της Μονής Ίσοβα και τη μάχη της Πρινίτσας(1263).
Κατά την δεύτερη Τουρκοκρατία (1715-1821) η οποία διαδέχτηκε την Ενετοκρατία , το Βιλαέτι της Καρύταινας είχε διαιρεθεί σε τέσσερα σέμπια (τμήματα).
Το τμήμα του Βουνού, του Κάμπου, της Άκοβας και Πέρα Μεριάς και το τμήμα της Λιοδώρας με τους κάτωθι δήμους : Δήμος Δημητσάνας, Δήμος Λαγκαδιών, Δήμος Τροπαίων, Δήμος Γόρτυνας , και Δήμος Ηραίας.
Στο Δήμο Ηραίας συμπεριλαμβάνονται τα χωριά : Παλούμπα , Τουρκόραφτη , Ψάρι , Σέρβου , Μπουγιάτι , Μπρατίτσα , Αγιάννης , Λότι , Ζουλάτικα , Παπαδά , Κοκορά, Κακουρεικα , Πυρί, Τσούκα , Μπέτσι , Καραχασάνι , Αναζήρι , Ανεμοδούρι , Αραμουζά , Αράπηδες, Βλάχοι , Καλύβια , Λυκούρεσι , Μερκίνιζα , Μπαρδάκι , Μπούζα , Σαρακίνι και Τσιρίμπασι.
«Άρχων της Λιοδώρας χαρακτηρίστηκε ο πρώτος κλεφταρματωλός Κόλιας Πλαπούτας, γιατί με την αξιοσύνη του την τόλμη του την εξυπνάδα του και την ανδρεία του κατόρθωσε να αναδειχθεί Κάπος της Λιοδώρας και φόβητρο των Λαλαίων. Μάλιστα ο Ζαμπίτης της Λιοδώρας σε μία επιστολή του στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη είχε υπογράψει «Βασιλεύς Ηλιόδωρος» ενώ ο ανηψιός του ο Θανασάς ο Ραφτιώτης ήταν ένας από τους σημαντικότερους κλεφτοκαπετάνιους του Καζά της Καρύταινας κατά τον αείμνηστο Θάνο Βαγενά.
Ήταν ο αδούλωτος υπερασπιστής των Ραγιάδων της προεπαναστατικής περιόδου που σκότωσε τον διεφθαρμένο τυραννίσκο Αγά Χαμτάγια Τσιντόγλη που βίασε την αδελφή του και βγήκε κλέφτης στα βουνά, πέρα στα κοντοβούνια της Ολυμπίας αλλά και στα Σμεντοίχια, που ξεχωρίζουν δύο τάμπιες, απόρθητες βίγλες, η Κοκορέικη και η Ραφτέικη Κούλια, που χρησίμευαν ως άσυλα των ραγιάδων. Απέναντι από το Ελληνοχώρι, βρίσκεται μέσα στον κόκκινο βράχο το ασκητήριο αφιερωμένο στους Αγίους Ταξιάρχες κτητορικής επιγραφής του 1697. “Αυτό το ασκητήριο χρησίμευε και ως καταφύγιο των Ραφταίων κατά τους χρόνους του ξεσηκωμού” κατά τον ιστορικό Τάσο Γριτσόπουλο. Αυτό το ασκητήριο πρέπει να αξιοποιήσουν οι Ραφταίοι, όπως τίμησαν και τον αδικοσκοτωμένο κλεφτοκαπετάνιο Θανασά Ραφτιώτη με την προτομή του ως ελάχιστο φόρο τιμής στον ηρωισμό του για την λευτεριά μας. Όταν τιμάς έναν ήρωα τιμάς τον ίδιο σου τον εαυτό. Χωρίς να ξεχάσω τον Ιωάννη Κοντογόνη, ήρωα της μάχης Σκουλενίου (17-6-1821), τον γέρο Κατριμουστάκη στη μάχη του Λεβιδίου (14-4-1821) και τον θρυλικό Δήμο από τους Αράπηδες. Το γένος των ραγιάδων μπορεί να ήταν αγράμματο, απαίδευτο όμως δεν ήταν. Γι’ αυτό μπόρεσε να μας χαρίσει την ελευθερία και να κρατήσει την παράδοση. Λεβεντιά και φιλότιμο.
Και κλείνω με την Επανάσταση του Εικοσιένα στην Ηραία, που ύψωσαν τη σημαία της Επαναστάσεως, οι Λιοδωρίσιοι ξωμάχοι με μπροστάρηδες τα Κολιόπουλα, τον Γεωργάκη και Δημητράκη Πλαπούτα. Εκεί στο χωριό Μπέτσι, το σημερινό Αγιονέρι της Ηραίας στου Καλιντέρι τάλώνι στις 21 Μαρτίου 1821 έγινε η κήρυξη της Επαναστάσεως και δοξολογία με 7 ιερείς και οκτακόσιους περίπου Λιοδωρίσιους. Ο Γιωργάκης Πλαπούτας διατήρησε την αρχηγία του στρατοπέδου στο Μπέτσι. Έγινε υποτυπώδης οργάνωση και ένας οπλαρχηγός από κάθε χωριό διορίστηκε ως επικεφαλής καπετάνιος των συγχωριανών του. Από αυτό το στρατόπεδο ξεκίνησαν για τη μάχη της Καρύταινας (27-3-1821) όπου σκοτώθηκε και ο άξιος οπλαρχηγός Λιάκος Παλουμπιώτης.
Δεν αναφέρομαι στη μάχη του Λάλα αλλά και την αξιόλογη δράση του στρατηγού Δημήτρη Πλαπούτα όπως και τη δράση του οπλαρχηγού Φώτη Δάρα στη μάχη της Γριάς στο Διάσελο του Σέρβου με τους Αραπάδες του Ιμπραήμ.
Μην ξεχάσουμε και τους Ηραιάτες Μακεδονομάχους τον λοχαγό Δ. Θ. Τρουπή από του Σέρβου και τον Ιωάννη Αθ. Τσίτουρα από το Αγάλω.
Ένα ηρώον πεσόντων εστήθη στα Λουτρά Ηραίας στις 17 Ιουλίου 1934 με πρωτοβουλία του αείμνηστου συνταγματάρχου Γεωργίου Παρασκευόπουλου από το Πυρί προς τιμήν των. Σήμερα ένα ξεχασμένο και χορταριασμένο ηρώο εκφράζει την αλλοτριωμένη εποχή μας. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια παιδεία ηρωισμού που να μην κρύβει από τα παιδιά τα προβλήματα αλλά δυστυχώς δεν έχουμε και παιδιά στην επαρχία για να δώσουμε στους νέους ελπίδα και πρότυπα και να δυναμώσουμε την ταυτότητά μας μακριά από τη λαίλαπα της αλλοτρίωσης και παγκοσμιοποίησης.
Συνοπτικά προσπάθησα να δώσω μία εικόνα της Αρχαίας Ηραίας, της Λιοδώρας, της Επαναστατημένης Ηραίας για να βρεθούμε σήμερα μπροστά στο Δήμο Ηραίας με κλειστά τα σχολεία του και μερικούς θεματοφύλακες να συγκρατούν τις παραδόσεις μας. Αυτό πρέπει να μας προβληματίσει και οι σύλλογοί μας να μετατρέψουν τα κλειστά σχολεία μας σε πνευματικά κέντρα για να προλάβουμε από τους εναπομείναντες θεματοφύλακες να περισώσουμε την τοπική μας ιστορία και ντοπιολαλιά προτού μας αποχαιρετίσουν για να γνωρίσουν οι νεώτερες καταβολάδες την ιστορία αυτού του όμορφου τόπου που δεν τον εκτιμούμε, δεν το σεβόμαστε, δεν τον αξιοποιούμε, μόνο γκρινιάζουμε και τον υποτιμούμε. Όχι ηττοπάθεια αλλά αφύπνιση και σεβασμός στο περιβάλλον.
Σε μια αλλοτριωμένη εποχή που οι πατροπαράδοτες αξίες κινδυνεύουν και η πίστη μας λοιδωρείται, η αγάπη για την πατρίδα θεωρείται εθνικισμός και κάθε αναφορά στην ιστορία με παρελθοντολογία, οι προγονοί μας οι ρίζες μας είναι δρομοδείκτες για τη συνέχεια αυτού του βαθύριζου τόπου μας.
Από το Γεωργακοπούλειο Πνευματικό Ίδρυμα έχουμε μεγάλες ελπίδες να συνεχίσει το αξιόλογο φιλανθρωπικό του έργο και να συμπαρασταθούμε στις προσπάθειές του. Ο ακούραστος πρόεδρος του Γεωργακοπούλειου Πνευματικού Ιδρύματος Δημήτριος Γεωργακόπουλος διαδραματίζει ένα θεάρεστο πολύπλευρο φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο που θα έπρεπε να εκτελούν κρατικοί φορείς (Δήμος και Νομαρχία). Ακόμη έπρεπε να χαρακτηρισθεί ευεργέτης της Ηραίας και να τιμηθεί από το Δήμο και την Νομαρχία για το επιτελούμενο έργο.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε αν και δεν το επιτρέπει η ταπεινοφροσύνη του, τον αντιπρόεδρο του Ιδρύματος, τον ψυχωμένο πρωτοπρεσβύτερο π. Γεώργιο Λ. Τσίτουρα, που συντονίζει τις φιλανθρωπικές δραστηριότητες του Ιδρύματος αλλά και τις αφανείς εκχωρήσεις με το «Ίδρυμα Φτωχών» (τη μικρή Βασιλειάδα του) σαν «Πατροκοσμάς» της Ηραίας αφού ιερουργεί επιτυχώς και ακούραστα σε αρκετές ενορίες της περιοχής για να κρατήσει την ελληνορθόδοξη παράδοση με το παράδειγμά του και τη μεγάλη πίστη του, που εκφράζει με το πύρωμα της καρδιάς και το άνοιγμα της ψυχής του με αγάπη χωρίς όρους για τον πλησίον ως καλός Σαμαρείτης.
Αυτούς τους δύο εξαίρετους άνδρες της Ηραίας έχουμε την υποχρέωση να τιμήσουμε, φορείς και Ηραιάτες συμπατριώτες για το κοινωνικό και φιλανθρωπικό τους έργο.
Και όπως τόνισε ο Αδαμάντιος Κοραής «Έχουμε χρέος να επαινούμε τους καλούς και αρίστους».
Σας ευχαριστώ.
Καπετάν Νικόλας Ι. Κωστάρας
Ράφτη Αρκαδίας 31-1-2009
|
